Over de berijmingen op Psalmboek.nl
Auteur: David Moerman
Hieronder volgt een beknopte beschrijving van de berijmingen die worden aangeboden op Psalmboek.nl.
Datheen
De berijming van Petrus Datheen uit 1566 is de eerste volledige Nederlandse Psalmberijming. Deze berijming is gebaseerd op de Franse berijming van Clément Marot en Théodore de Bèze, waarbij gebruik werd gemaakt van de zogenoemde ‘Geneefse melodieën’. Tot in 1773 de ‘Nieuwe Berijming’ verscheen was deze berijming in gebruik in de Nederlandse Hervormde kerk; maar ook daarna bleef de berijming in gebruik in verschillende kerkelijke gemeenten in Nederland. De berijming van Datheen is geliefd om zijn inhoud en geschiedenis, maar kent ook zwakke kanten; vooral de zingbaarheid van Datheen is een bekend probleem.
Revius
Jacobus Revius, die onder andere revisor was van het Oude Testament van de Statenvertaling, bracht zijn eigen psalmberijming uit in 1640. Vanwege de populariteit van de berijming van Datheen schreef hij in de titelbeschrijving dat zijn berijming op die van Datheen was gebaseerd, maar dan in ‘sin ende rijmen gebetert’. Een pure revisie is het uiteindelijk niet, daarvoor heeft Revius teveel moeten wijzigen. Revius kende, in tegenstelling tot Datheen, het Bijbels Hebreeuws. Daardoor kon hij zijn berijming beter laten aansluiten op de oorspronkelijke bijbeltekst, en in overeenstemming brengen met de nieuwe Statenvertaling. Ondanks het feit dat de berijming op meerdere gebieden kwalitatief beter was, bleef de berijming van Datheen het meest geliefd onder het gewone kerkvolk.
1773
Na de verschijning van de berijming van Datheen hebben verschillende dichters de psalmen (opnieuw) berijmd. Door de Staten-Generaal in Nederland werd een commissie ingesteld om een nieuwe berijming samen te stellen voor het gebruik in de Hervormde Kerk. Uiteindelijk is een selectie gemaakt uit de berijming van Johannes Eusebius Voet, Hendrik Ghijsen en van het genootschap ‘Laus Deo, Salus Populo’. Een belangrijk criterium was dat de berijming goed zou aansluiten op de Statenvertaling; de berijming van Datheen was nog van vóór de Statenvertaling. De invoering van deze ‘Nieuwe Berijming’ verliep niet overal even makkelijk. Na de afscheiding van 1834 zijn een aantal afgescheiden gemeenten weer teruggekeerd naar de berijming van Datheen, hoewel tegenwoordig dat aantal gering is. Op dit moment wordt de berijming van 1773 vooral gezongen in de zogeheten bevindelijk gereformeerde kerken. Als kritiekpunt, vooral ten opzichte van de berijming van Datheen, is de invloed van de Verlichting die zichtbaar is in woorden als ‘Opperwezen’ en ‘deugd’.
1967
In 1943 stelde de toenmalig Nederlands Hervormde Kerk een commissie in, onder het voorzitterschap van prof. dr. K.H. Miskotte, die de mogelijkheid van een nieuwe Psalmberijming moest onderzoeken. Uiteindelijk werkten aan deze nieuwe berijming veel verschillende mensen mee, waarvan de dichter Martinus Nijhoff misschien wel de bekendste is. De achtergrond van de medewerkers was divers en interkerkelijk. De nieuwe berijming werd gefaseerd uitgebracht: In 1958 verscheen een zogeheten ‘proeve’ van 110 psalmen, gevolgd door een proeve van alle 150 psalmen in 1961. Deze werd nog grondig herzien, en vervolgens in 1967 door zowel de synode van de Hervormde Kerk als die van de Gereformeerde Kerken aanvaard.
Engels
De Engelse berijming op Psalmboek.nl is afkomstig uit het Book of Praise van de Canadese Reformed Churches. Meer informatie daarover kan hier worden gevonden.
Frans
De Franse berijming op Psalmboek.nl is de berijming die door de Synod Wallon in 1729 is goedgekeurd. Deze berijming staat wat taalgebruik betreft minder ver af van het hedendaags Frans dan bijvoorbeeld die van Marot en Beza, terwijl de verbinding met de tijd van de hugenoten sterk is. De tekst is voor het grootste deel overgenomen uit een druk van 1833.
Duits
Op Psalmboek.nl staan twee Duitse berijmingen. De eerste is die van Matthias Jorissen, meer dan 40 jaar predikant van de Duitse gereformeerde gemeente in Den Haag. Hij bracht zijn berijming rond 1800 uit. De tweede berijming is hiervan een revisie, uitgegeven door de Evangelish-reformierte Kirche (Synode evangelisch-reformierter Kirchen in Bayern und Nordwestdeutschland) en de Evangelisch-altreformierte Kirche in Niedersachsen.
Spaans
De Spaanse berijming is samengesteld en geschreven door de spaanse predikant Jorge Ruiz Ortiz, van de Iglesia Cristiana Presbiteriana en Miranda de Ebro.
Afrikaans
De oorspronkelijke Afrikaanse berijming van Totius gebruikte niet altijd dezelfde Geneefse melodieën als bijvoorbeeld de Nederlandse psalmberijmingen. De versie die op Psalmboek.nl staat, heeft wel dezelfde melodieën en is samengesteld door Joseph Lee du Toit.
GKV
Deze berijming wordt hoofdzakelijk binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt gebruikt, en komen uit het Gereformeerd Kerkboek 2006, wat weer een herziening is van de editie uit 1986. De psalmen uit deze bundel zijn berijmd door W. Barnard, A.C. den Besten, Adr. van Boven, H. Hasper, K. Heeroma, G.A. Hoekstra, J. Huizinga, G. Kamphuis, W.J. van der Molen, L.W. Muns, P. Mijderwijk, K. Nolles, J.W. Schulte Nordholt, D.K. Wielenga, J. Wit en Generale Synode Heemse 1984-1985.
Meer informatie over het Gereformeerd Kerkboek kan hier worden gevonden.
Meeuse
Voor de achtergrond bij deze psalmberijming kunt u hier terecht.
DNP (De Nieuwe Psalmberijming)
De Nieuwe Psalmberijming is een berijming waar op dit moment nog aan wordt gewerkt, daarom zult u op Psalmboek.nl bij deze berijming nog niet alle psalmen kunnen terug vinden.
Deze berijming is een initiatief van de stichting "Dicht bij de Bijbel". De dichters die aan het project meewerken zijn: Jan Pieter Kuyper, Arie Maasland en Adriaan Molenaar. Meer informatie kan op de website van De Nieuwe Psalmberijming worden gevonden.