Koraalboek 150 Psalmen Boudewijn Zwart

Auteur: Theo Legemaat

Aan de lange traditie van het schrijven van koraalboeken heeft componist, organist, beiaardier en pianist Boudewijn Zwart zijn bijdrage geleverd. Het resultaat mag er zijn!

Het is een lijvig boek geworden: 500 pagina’s, 1,75 kg zwaar, 4 cm dik, rode band met goudopdruk, vol voorspelen en koraalzettingen van de 150 Geneefse psalmmelodieën.

Meteen bestellen? Dat kan via deze link: Boudewijn Zwart, Koraalboek 150 Psalmen.

Aanleiding

De aanleiding voor het schrijven van dit boek was de behoefte van zijn dochter aan eenvoudige voorspelen en zettingen voor het begeleiden van de gemeentezang. Dit uitgangspunt vormt de kern van het boek. Voor elke psalm is er dus een kort, eenvoudig voorspel van enkele maten en een ritmische, driestemmige koraalzetting. Aan elke psalm zijn één of twee uitgebreidere voorspelen toegevoegd. De diversiteit is daardoor enorm.

De eenvoudige intro’s zijn een paar maten lang, terwijl er ook voorspelen van wel vier pagina’s zijn, met een uitschieter naar acht pagina’s (Psalm 146). Het mooie is dat er bij veel psalmen een voorspel is waarin de hele melodie behandeld wordt. Pluspunt is dat in de lange voorspelen regelmatig wordt aangegeven waar ze ingekort kunnen worden.

Moeilijkheidsgraad

De moeilijkheidsgraad neemt vaak toe met de lengte van het voorspel, waarbij de al genoemde Psalm 146 wellicht de kroon spant. Via deze link is een virtuoze uitvoering van de componist zelf te beluisteren. Gelukkig zijn de meeste voorspelen minder concertant, anders zou het de bruikbaarheid voor veel organisten verminderen.

Aantal stijlen

Een leuk aspect van het koraalboek is dat Zwart veel voorspelen opgedragen heeft aan allerhande personen – musici, familieleden, vrienden, theologen. Uit zo’n persoonlijke opdracht vloeit vaak ook de stijl van het voorspel voort. Daardoor is het aantal stijlen behoorlijk groot, waarbij toch de eigenheid van de componist hoorbaar blijft – transparante, welluidende muziek.

Daarnaast gebruikt Zwart hier en daar thema’s uit muziek van grote meesters, bijvoorbeeld Psalm 3 (Brahms) en Psalm 65 (Bach). Bij sommige psalmen zijn verschillende varianten gemaakt, bijvoorbeeld in twee toonsoorten of een versie voor orgel en een versie voor piano. De beiaardier laat zich horen in diverse carillon-imitaties.

Driestemmige koraalzettingen

Dat de koraalzettingen driestemmig zijn, maakt deze bundel extra bijzonder. Telkens hebben alle drie de stemmen een eigen rol. Ze kunnen op één manuaal gespeeld worden, maar ook op twee manualen en pedaal. Of deze zettingen ook geschikt zijn voor grote kerken met veel zangers, kan ik niet beoordelen omdat ik dat niet in de praktijk heb meegemaakt.

Het feit dat de zettingen in het oorspronkelijke ritme geschreven zijn, maakt ze voor gemeentes waar nog isometrisch wordt gezongen minder geschikt; ze tijdens het spelen omzetten naar gelijke notenwaarden lijkt me een lastige klus. In gezinsverband hebben we veel plezier van deze bundel; er wordt goed bij gezongen. Op de site bellmoods.com vermeldt de uitgever dat er een bijlage met iso-ritmische zettingen in voorbereiding is.

Grote bewondering heb ik voor Boudewijn Zwart voor het tot stand brengen van dit koraalboek. Hij heeft hiermee een prachtige bijdrage geleverd aan de kerkmuziek!

Voor een volgende druk zou het wat mij betreft een goed idee zijn om het boek in twee delen op te splitsen. Ook al is de lessenaar van ons orgel behoorlijk diep, toch bleef het boek niet goed staan. Een 10 cm breed plankje onder het boek bleek een goede oplossing.